Siedziba poznańskiego oddziału S.A.R.P, w Poznaniu, na Rynku Starego Miasta, w dniu 12 lutego 2009 roku była miejscem uroczystego uhonorowania Andrzeja J. Nowaka – znakomitego wielkopolskiego architekta – Godnością Lidera Pracy Organicznej oraz Statuetką Honorowego Hipolita. Wyróżnienia te Andrzejowi J. Nowakowi przyznała Kapituła Honorowego Hipolita, działająca w strukturach Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego, w uznaniu całokształtu dotychczasowej działalności zawodowej i społecznej Laureata. Na uroczystość wręczenia Laureatowi wyróżnień przybyli licznie koledzy-architekci, a także zaproszenie wszyscy byli wojewodowie poznańscy pod których kierownictwem pracował Andrzej J. Nowak, w czasie kiedy zajmował kluczowe stanowisko Głównego Architekta Wojewódzkiego. ( Na zdjęciu Andrzej J. Nowak w chwilę po otrzymaniu wyróżnień. Foto: THC )

Wręczenia Laureatowi Dyplomu Godności Lidera Pracy Organicznej oraz Statuetki Honorowego Hipolita doskonal Prezydent Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego – dr Marian Król w towarzystwie przedstawicieli Kapituły oraz Towarzystwa.

Andrzej J. Nowak urodził się 12 lutego 1949 roku w Szamotułach. W 1966 roku zdał maturę w szamotulskim Liceum Ogólnokształcącym im. księdza Piotra Skargi. W latach 1966 - 1971 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej, gdzie 18 października 1971 roku obronił pracę dyplomową uzyskując tytuł magistra inżyniera architekta.

W grudniu 1971 roku Andrzej J. Nowak rozpoczął pracę w Poznaniu w Biurze Projektowo-Badawczym Budownictwa Ogólnego „Miastoprojekt - Poznań". W 1980 roku Andrzej J. Nowak projektem dużego hotelu w Borowcu - zimowej stolicy Bułgarii, rozpoczął prace projektowe zagranicą, a w lipcu 1988 roku Andrzej J. Nowak rozpoczął pracę w Urzędzie Wojewódzkim w Poznaniu na stanowisku Głównego Architekta Wojewódzkiego. Kierował kolejno pracą wydziałów: Planowania Przestrzennego, Urbanistyki, Architektury i Nadzoru Budowlanego (1988), Budownictwa Urbanistyki i Architektury (1988 - 1990), Gospodarki Przestrzennej (1990 -1998), Architektury i Budownictwa (1999 - 2002) i Rozwoju Regionalnego (2002 - 2006).

W niedzielę 30 listopada 2008 roku, w 140 rocznicę śmierci Hipolita Cegielskiego poznańska Fara zapełniła się członkami Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego z prezydentem Towarzystwa – dr Marianem Królem na czele, sympatykami tej organizacji społecznej, przedstawicielami Zakładów Przemysłu Metalowego im. H. Cegielskiego oraz mieszkańcami Poznania, przybyłymi aby wziąć udział w uroczystej Mszy Świętej w intencji Hipolita Cegielskiego. Szczególnym, honorowym uczestnikiem uroczystości była prawnuczka Hipolita Cegielskiego – pani Zofia Cegielska-Doerfer. Punktualnie o godzinie 12.30 rozpoczęła się uroczysta Msza Święta upamiętniająca rocznicę zgonu Hipolita Cegielskiego, wybitnego Polaka, Wielkopolanina, rzecznika pracy organicznej i prekursora nowoczesnego przemysłu maszynowego. Mszę Świętą poprowadził ksiądz biskup Zdzisław Fortuniak, który w okolicznościowej homilii szeroko omówił i przypomniał postać Hipolita Cegielskiego nawiązując do współczesności, do odradzającego się etosu pracy organicznej dla wspólnego dobra.

Po Mszy Świętej zgromadzenie udali się do krużganka przy Farze, gdzie nastąpiło osłonięcie i poświęcenie tablicy upamiętniającej postać Hipolita Cegielskiego. Odsłonięcia tablicy dokonała prawnuczka Hipolita Cegielskiego – pani Zofia Cegielska-Doerfer w asyście prezydenta Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego – dr Mariana Króla oraz przedstawiciela zakładów im. H. Cegielskiego. Piękna tablica, ufundowana wspólnie przez Towarzystwo i zakłady im. H. Cegielskiego jest dziełem wybitnego artysty poznańskiego – Krzysztofa Jakubika, który także był obecny podczas uroczystości. Odsłonięcie tablicy oraz przebieg całej uroczystości notowały miejscowe media, radio i telewizja.

„Przypominanie dzisiaj legendy Hipolita Cegielskiego, przywoływanie jego postaci, co czyni Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego budując mu pomnik w Poznaniu, jest przedsięwzięciem chwalebnym i godnym najwyższego uznania. Wbrew temu, co mogą sądzić niektórzy, idee Hipolita Cegielskiego współcześnie stają się znowu aktualne. Wszak w nowej epoce cywilizacyjnej i technologicznej XXI wieku stajemy przed problemem kształtowania społeczeństwa obywatelskiego świadomego swojej roli i znaczenia w coraz bardziej otwartym świecie różnych kultur.” – mówi profesor Gerard Labuda. Udajemy się na spotkanie z Profesorem.

Spotkanie z profesorem Gerardem Labudą (93 l.), nestorem polskich historyków jest wielkim przeżyciem intelektualnym. Kiedy odwiedzam Starego Pana w jego domu w Poznaniu, od razu otacza mnie atmosfera niezwykłej pracowni naukowej. Tysiące książek wypełniające regały wokół ścian od podłogi do sufitu, nasycają gabinet Profesora zapachem uniwersyteckiej biblioteki, wprowadzają w nastrój wielkiej przygody naukowej, wzbudzają respekt wobec dzieła dokonanego przez Profesora. Jest słoneczny, jesienny, październikowy dzień 2008 roku. Profesor Gerard Labuda wita mnie w ogródku przed swoim domem i zaprasza do wnętrza. Jestem w Jego gabinecie ponownie po kilku latach. Nie zmieniło się tu nic. Przy oknie otwarty blat sekretarzyka, na nim tak jak zawsze, stale ta sama od dziesiątków lat maszyna do pisania, a wokół książki, książki, książki.

Celem mojej wizyty jest rozmowa z Profesorem o Hipolicie Cegielskim, którego legenda odradza się współcześnie przypominając o pięknej idei pracy organicznej, będącej warunkiem sine qua non tworzenia się społeczeństwa obywatelskiego XXI wieku. Profesor, który jak nikt inny zna epokę w jakiej żył i działał Hipolit Cegielski, jest klasycznym wzorem realizacji ideałów tamtego XIX-wiecznego organicznika.

Co dzisiaj, w roku 2008 Profesor myśli o tych ideałach?

„Jeżeli chodzi o działalność Hipolita Cegielskiego – mówi – to bardzo ważne jest usytuowanie tej działalności na tle dziejowym w Wielkopolsce, w połowie XIX wieku. Otóż po utracie niepodległości Polski, w Wielkim Księstwie Poznańskim, ale i w całym kraju, wytworzyły się dwie przeciwstawne ideologie. Jedna, którą można nazwać powstańczą, prowadziła od katastrofy do katastrofy: powstanie kościuszkowskie wykreśliło Polskę z mapy Europy; powstanie styczniowe wywołało autonomię Królestwa Kongresowego i spowodowało upadek wielkiej własności; było jeszcze powstanie poznańskie, które też miało określony wpływ na wytworzenie się określonej sytuacji. Druga ideologia, jaka wytworzyła się w obiektywnych warunkach narzuconych przez państwo pruskie, wskutek reform – utworzenie samorządu miejskiego i uwłaszczenie wsi – wyniosła zupełnie nowe warstwy społeczne, gotowe do decydowania o tym, co ma się dziać.

Kiedy naród traci instytucje państwowe, to wtedy zaczyna tworzyć instytucje narodowe, które mają zastąpić to, co wykonywało państwo. Państwo pruskie w którym ówcześnie znajdowała się Wielkopolska było wrogo nastawione i realizowało kurs wybitnie antypolski. Wobec tego rozumni ludzie stwierdzili, że kształtując zamiary na siły, należy podjąć działania, które by tworzące się dopiero społeczeństwo wprowadziły na wyższy poziom samodzielności politycznej, społecznej i kulturalnej. W tym kierunku poszło kilku ludzi: Karol Libelt, Maciej Mielżyński, Maksymilian Jackowski i Hipolit Cegielski. Dzięki Libeltowi powstało Towarzystwo Pomocy Naukowej i system stypendialny dla pragnącej studiować młodzieży, Mielżyński powołał Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, a Jackowski w środowisku wiejskim tworzył Kółka Rolnicze. Przypominając to, nie można nie podkreślić roli Kościoła i jego wpływu na odrodzenie się społeczeństwa w Wielkopolsce. Hipolit Cegielski wystąpił z własną koncepcją włączenia w strumień odrodzenia narodowego inteligencji i skłonić ją do odejścia od ideologii powstań, które zresztą nie miałyby żadnych szans, a natomiast skoncentrować ją na pracy od podstaw. Uznawał pracę organiczną za najlepsze narzędzie tworzenia społeczeństwa rozumnego, aktywnego, znającego swoje miejsce. W tym kierunku Hipolit Cegielski działał. Jednak jego działalność należy widzieć w znacznie szerszym kontekście. Otóż, o czym zwykle zapomina się, Hipolit Cegielski przez to, że stworzył fabrykę, powołał do życia klasę robotniczą, przyczyniając się w ten sposób do utworzenia w Wielkopolsce obok warstwy inteligencji mieszczańskiej, nową warstwę społeczną, świadoma swojej roli i znaczenia. Warstwa ta, jak pokazała przyszłość, okazała się bardzo aktywna w procesie odradzania narodowego...

Tak więc postać Hipolita Cegielskiego, jak z tego wszystkiego wynika, wpisuje się w bardzo szerokie spektrum dziejów nie tylko Wielkopolski, a jego działalność wykracza daleko poza sferę gospodarczą.